واژه‌نامه‌ی نمایشنامه‌ی سهراب‌کشی اثر بهرام بیضایی

«سُهراب‌کُشی» اثر بهرام بیضایی بازنویسی یکی از اسطوره‌های قدیمی ایرانی به صورت نمایشنامه و شعر سپید است. در این اثر، بهرام بیضایی از به کاربردن واژگان غیرفارسی پرهیز کرده و همین متن را برای برخی مخاطبان سخت‌خوان می‌کند. متاسفانه ناشر هیچ واژه‌نامه‌ای را به همراه کتاب چاپ نکرده، به همین علت تصمیم گرفتم تا معنی واژگان دشوار متن را فهرست کنم. متاسفانه معنی برخی کلمات را نتوانستم در هیچ فرهنگی پیدا کنم که در قسمت معنی علامت سوال گذاشته‌ام.  

آخشیگکان: هر یک از عناصر چهارگانه (آب، آتش، باد و خاک)، عنصر.

آز: حرص، زیاده خواهی

ازیرا:‌ از این جهت، برای این، زیرا

افسر: تاج

آگهی:‌ خبر

آماج: تلی از خاک که نشانه تیر را بر روی آن قرار دهند. نشانه، هدف

آمویه:‌ رود جیحون

اَنْدَرْوای: در هوا. معلق آویخته.

انیشه: جاسوس

اوبار: بلع کننده، بلعنده

اوژنیدن:‌ افکندن

ایدون: این چنین، این گونه

آینه‌داری:‌ پیشگویی آینده (در فرهنگی یافت نشد)

بارمان: یکی از پهلوانان تورانی

باره: اسب

ببریان: ؟‌ (در فرهنگی یافت نشد)

برتوانستن: قادر شدن. توانستن

برخی:‌ قربانی

بُرز: قد و قامت

بِشکَرَند: شکار کنند

بگماز: شراب

بندی: اسیر، زندانی.

بیغاره زدن: طعن زدن، نکوهیدن

بیوَر: عددی معادل ده‌هزار

بیوژنیدن: افکندن، انداختن

پذیره: پیشواز، استقبال

پریدوش: پریشب

پوزار: شکسته‌ی پاافزار، کفش

تبیره: طبل، دهل

تَخْش: ۱. تیر. ۲. کمان. ۳. فشفشه.

ترکتاز: غارتگر

تندآب: آبی که با سرعت و فشار زیاد بر روی زمین جاری باشد.

تَنْکِش: برانکارد، تابوت (در هیچ فرهنگی یافت نشد)

تنگاه: تشییع جنازه یا مقبره (در هیچ فرهنگی یافت نشد)

توس: پهلوان مشهور شاهنامه، پسر نوذر. او مردی سرکش و تندخو بوده و به خشونت طبع مشهور بوده چنان‌که وقتی کیکاووس با رستم تغیری کرده و به توس گفته که رستم را بر دار کن، او نیز بی‌عذر دست رستم را گرفته که بیرون برد. گویند شهر توس خراسان از ابنیه‌ی اوست.

توسن: اسب سرکش و رام ناشدنی

تهمتن: دارای تنی نیرومند. لقب رستم.

جوشن: نوعی زره با حلقه‌های فلزی به هم چسبیده

چَغانه: از سازهای ضربی و آن کدوی خشکی بود که درون آن را سنگریزه می ریختند و هنگام رقص و پایکوبی متناسب با وزن رقص آن را تکان می دادند. 

چکامه: ترانه

چنبر: هر چیز دایره مانند

خستن: زخمی کردن

خِفتان: زره یا لباسِ جنگی

خندستانی: تمسخر، مسخره

خور: خورشید

خیزاب: موج، کوهه‌ی آب

دادار: آفریدگار

داروگر: داروساز و داروفروش

دخمه: سردابه‌ای که جسد مردگان را در آن نهند

درفش: بیرق، پرچم

درنوشتن: درنوردیدن، در هم پیچیدن، پیمودنِ راه

دُژَم:‌ ۱. افسرده، دلتنگ. ۲. خشمگین، آشفته.

دست‌آوَرَنْجَن: دست‌بندِ زینتی

دمان: دمنده، غرنده، خروشنده، مست و خشمناک

رد: فیلسوف و دانشمند

رستهم:‌ رستم. در زبان قدیم ایرانی مرکب از رُس (بالش، نمو) +‌ تهم (دلیر، پهلوان).

زی: نزد

ژکیدن: از روی خشم و دلتنگی زیر لب سخن گفتن

ژوبین:‌ نوعی نیزه‌ی کوچک با سرِ دوشاخه و نوکِ تیز

سپر افکندن: تسلیم شدن

ستیغ: بلندترین تیغه‌ی کوه. قله

سراپرده: چادر، خرگاه، خیمه

سزاواری: شایستگی و لیاقت و قابلیت

سمنگان: شهری از طخارستان آن سوی بلخ و بغلان . توضیح همین شهر است که به روایت شاهنامه رستم برای یافتن رخش بدانجا رفت و تهمینه دختر شاه سمنگان عاشق رستم گردید وازو بار گرفت و سهراب ازین پیوند متولد شد.

سیماب: جیوه

شرزه: خشمگین، غضبناک

شَرَنگ: زهر، سم

فر: فروغی ایزدی که بر دل هر کس بتابد او را بر دیگران برتری می‌دهد. شکوه، جلال. زیبایی، برازندگی.

فرزین: وزیر شطرنج

فروخوردن: بلعیدن

کتل:‌ تل، تپه‌ی بلند

کرنای: شیپور بزرگ، نای جنگی

کشوادگان: خاندان کشواد پدرِ گودرز

کنام: بیشه، چراگاه، کمین‌گاه، لانه

کهْت: که‌ت، که تورا

کهْش: که‌ش، که او را

کهْم: که‌م، که مرا

گجسته:‌ ملعون، رجیم. مقابل خجسته

گُرد: دلیر، پهلوان

گُسی: مخفف گسیل. روانه کردن، فرستادن

گُشن: دارای هیکل تنومند

گو: دلیر، پهلوان

گوسان:‌ خنیاگری است که اشعاری حاوی داستان‌های پادشاهان و قهرمانان گذشته، همراه با آوای موسیقی می‌خوانده است.

گولی: احمقی، نادانی

گیلی: گیلانی

نَبَرده: دلیر، جنگجو

نوباوه: کودک

نوشخند: خنده‌ی شیرین

واهلیدن: وانهادن،‌ واگذاشتن

وَرج: ارزش، ارج

ورزیگر: برزگر

ویاوان: ؟ (درهیچ فرهنگی یافت نشد)

هُش داشتن: مراقب و مواظب بودن

هِشتن: نهادن، گذاشتن، رها کردن (در متن به معنی به دنیا آوردن است)

هِلیدن: گذاشتن، ترک‌کردن، واگذاشتن

هِمال: قرین، مانند، مثل

همچند: معادل، برابر

هومان: نام یکی از سرداران افراسیاب

هیمه: چوب خشک، هیزم

یاره: دستبند، زیوری که به مچ دست بندند

یَزِشْنی: دعا، پرستش و عبادت

روش تفاضل‌های زمانی

چندی پیش به بهانه‌ی انجام یک پروژه‌ی درسی، متنی را آماده کردم با عنوان «روش تفاضل‌های زمانی» یا «Temporal Differences Method». این روش از اصلی‌ترین ایده‌های شکل دهنده‌ی الگوریتم‌های «یادگیری تقویتی» است. فایل‌های مربوط به گزارش و پیاده‌سازی‌های Matlab این پروژه را در لینک‌های زیر خواهید یافت:

متن گزارش (pdf 455K)
اسلایدها (pdf 411K)
برنامه‌ی Matlab به صورت فایل فشرده (zip 31K)
چند تصویر از اجرای برنامه [+] [+] [+] [+]

YAXLib

YAXLib نام مخفف شده‌ی کتابخانه‌ای است که برای محیط .NET Framework طراحی شده است. این کتابخانه به برنامه نویس امکان ذخیره کردن اشیا در فایل XML و بارگذاری مجدد آن را می‌دهد. البته کلاس   XmlSerializer در .NET Framework این کار را به خوبی انجام می‌دهد؛ اما در برخی کاربردها ناکارآمدی‌هایی نیز دارد. YAXLib سعی کرده در موارد زیر از XmlSerializer برتر باشد:

• YAXLib‌ به برنامه‌نویس اجازه می‌دهد تا ساختار فایل XML خروجی را به طور دلخواه طراحی کند.
• علاوه بر کلاس‌های ظرف (container) متداول، YAXLib قادر به ذخیره کردن اشیایی از جنس Dictionary<,> و property هایی از جنس IEnumerable<> نیز می‌باشد.
• در هنگام بارگذاری، برنامه‌نویس قادر است تا سیاست مدیریت خطاها را تعیین کند. مثلا می‌توان تعیین کرد که در غیاب داده‌ی مربوط به یک property این خطا نادیده گرفته شود، و یک مقدار پیش‌فرض به جای داده‌ی غایب در نظر گرفته شود. این ویژگی YAXLib را برای ذخیره و بارگذاری تنظیمات نرم‌افزارها (که احتمال ویرایش ناصحیح آن‌ها توسط کاربران وجود دارد) مناسب می‌سازد.

 

برای آشنایی بیشتر با کتابخانه‌ی فوق، آشنایی با نحوه‌ی استفاده از آن، و دریافت سورس و نمونه برنامه به آدرس زیر مراجعه کنید؛ و سوال‌ها و نظرات خود را در همان‌جا پست کنید:

Yet Another XML Serialization Library for the .NET Framework

لذت خستگی

خطاب به خودم تا فراموش نکنم:
یکی از بزرگ‌ترین لذات زندگی، تجربه‌ی زمانی است که به شدت خسته‌ای، اما آن‌قدر از این خستگی احساس رضایت می‌کنی که نمی‌خواهی آن را با هیچ فراغتی عوض کنی.

خاتمی‌نامه

کاش صفحات مشابهی برای دیگر کاندیداها نیز ساخته می‌شد، که درست مانند صفحه‌ی فوق، به نقد نکات مثبت و منفی آن فرد پرداخته می‌شد؛ نه صرفا تعریف و تمجید، یا تخریب آن فرد. بخصوص فکر می‌کنم نیاز هست که افرادی چون قالیباف و کروبی بیشتر مورد نقد قرار بگیرند.

World

Optimism: a belief that this world is the best of all possible worlds

Pessimism: a belief that this world is the worst of all possible worlds

My belief: this world, good or bad, is the only possible world

کینه‌ای‌ترین بخشنده

اگر بخشش را به زبان آوردن عبارت «بخشیدم» بدانیم، من بخشنده‌ترین آدم‌ها هستم.

اگر بخشش را آسوده کردن ذهن از خاطره‌ی بدی‌ای که در حقت انجام شده بدانیم، من کینه‌ای‌ترین آدم‌ها هستم.

کلاس شلوغ

کلاس درسی است بزرگ، با چندین ردیف نیمکت، که روی هر نیمکت سه یا چهار دانش‌آموز که با سلائق و گرایش‌های متنوع و شاید ناسازگار آفریده شده‌اند، تنگ در تنگ هم نشسته‌اند. دانش‌آموزان و معلم این کلاس همگی آدمند، و آدم‌ها کسی را عاقل‌تر و بهتر می‌دانند که به خودشان شبیه‌تر باشد. برای همین دانش‌آموزان برای این که نمرات امسالشان بهتر شود سعی می‌کنند شبیه معلم امسالشان فکر کنند، تمامی حرف‌هایش را به خاطر بسپارند و خوب زیر نظر بگیرندش و کمتر سر کلاس چرت بزنند. والدین این بچه‌ها خوب می‌دانند کسی در این کار موفق‌تر خواهد بود که در ردیف اول بنشیند. گوش بچه‌ها پر شده از نصیحت آن‌ها که «ردیف جلو بشین». هر روز سر ردیف جلو کلی دعوا می‌شود، اما در آن ردیف تنها برای درصد کمی از بچه‌ها جا هست. اکثر بچه‌هایی که مجبور شدند در ردیف‌های عقب‌تر بنشینند توسط والدینشان بازخواست می‌شوند. یکی نیست به این نادان‌های متوقع حالی کند که هر کلاس تنها یک ردیف جلو دارد.

برترین دانایی

ما همه روزی خواهیم مرد؛ چه آن را باور داشته باشیم، چه نه. فرزندان منطق و باورهای والدین را به سخره می‌گیرند و روزی همین اتفاق برای خودشان خواهد افتاد. منطق‌ها می‌میرند و جای خود را به منطق‌های جدید می‌دهند. چرا باید به خاطر یک منطق، یک جهان بینی، یک طرز فکر تاریخ مصرف‌دار، احترام و اعتماد به نفس کسی را از بین برد یا دل او را شکست. مثلا اگر الآن مد شده است به دین و خدا اعتقاد نداشته باشیم، لازم نیست غذای نذری کسی را پس بدهیم یا به جای تشکر از کاری که «از روی مهربانی» انجام داده، ساعت‌ها برایش موعظه کنیم یا سوال پیچش کنیم و عقایدش را زیر سوال ببریم. بحث دین و غذای نذری صرفا یک مثال است. در روابط روزانه بسیاری از مهربانی‌ها پس زده می‌شوند و دل‌هایی شکته می‌شوند که دلیلش چندتا «پ آن‌گاه کیو» است. آن چه از ما باقی می‌ماند منطق‌های ما نیست، خاطره‌ی مهربانی‌های ماست. روزی خواهیم مرد.

پ.ن.
۱. مخاطب اصلی این نوشته خودم هستم.
۲. عمل کردن به جمله‌ی زیر برایم بسیار سخت بود.

گفتاورد:

برترین دانایی، مهربانی است.
ضرب المثل عبری

تعمیم‌ها همیشه اشتباه نیستند!

توضیحی در مورد این پست...

تعمیم‌ها همیشه اشتباه نیستند، بلکه با قاطعیت از وقوع چیزی خبر دادن اشتباه است. با تعمیم تنها می‌توان احتمال وقوع چیزی را پیش‌بینی کرد، با این شرط که این احتمال نه صفر درصد باشد و نه صد درصد. مثلا اگر ده بار با پای آسیب دیده در یک مسابقه‌ی دو شرکت کردی و هر ده بار آخر شدی، احتمالا مادامی که فکری به حال پای آسیب دیده‌ات نکنی دفعه‌ی بعد هم آخر می‌شوی؛ اما در این مورد نمی‌شود (و نباید) با قاطعیت صحبت کرد. مثلا شاید دفعه‌ی یازدهم یک نفر در مسابقات شرکت کند که وضع پایش از تو بدتر باشد و تو یکی مانده به آخر شوی.

در واقع قبلا تعمیم احتمالی بود در بازه‌ی بسته‌ی صفر و یک. با این طرز فکر قرار است احتمالی باشد در بازه‌ی باز صفر و یک. تفاوت این دو بازه یک اپسیلون است. همین یک اپسیلون یک ویروس ذهنی در خود جای داده است که اگر از بین برود بهبود خوبی در طرز فکر و کیفیت تصمیم گیری‌های ما دارد. ولی برای ایجاد همین یک اپسیلون تغییر در طرز فکر چقدر زحمت باید کشید...